2010/11/15

Gaztainerre eguna

Aupiiii, lehenengo istoria txiki bat.

Egun hau Eibar, Ermua eta Soraluzen arimaren egunetik bigarren astelehenean ospatzen da.
Aintzinean, familiak etxean ospatzen zuten, sarri, familia bat baino gehiago etxe berean elkartuaz. Gaur egun ordea, lagun arteko afari meriendak eginaz ospatzen da. Afari-merienda hauek herriko tabernetan edo inguruko hauzoetako bentetan egiten dira. Afaria goiz xamar hasten da eta lehenbiziko eta plater nagusitzat marraskiloak saltzan, txorizo errea eta azkenik gaztaina erreak dastatzen datza ohitura. Azpimarragarria da baita ere, orain arte gizonezkoek soilik ospatzen zuten jaia zela.
Gaztainerre zergatik? gaur gure basoetan gaztaina gutti bada ere, aspaldi batean ugaria zen arbola mota hau eta urte garai honetan jakirik ugariena eta merkeena (gaztaina) ematen zuelako batipat.
Uste dugu aintzina orain baino hedakunde haundiagoa izango zuela afari merienda honek. Hemen esan ohi denez, hilketa ondorengo "ondra janak" bezala omen da gaztainerre. Horregatik egiten da dominu santu eta arimen egunaren ondoren.
Eibar, Ermua eta Soraluze herrietako nekazarien artean, eta baita Durangaldekoen artean ere, oraindik bizirik irauten du hileta ondorengo "ondra janak". Ohitura hau kontutan harturik argi dago Gaztainerre egunaren jatorria, dominu santu eta arimen egunak haintzat harturik, urtean behingo anaitasunezko otordua egitea hildako guztien oroimenean dala.

Idatzi hau, J.A. Mogel ikastolako artxibotik jasotakoa duzue.

Zapatuan, Dan Lepard eta Ibanek sinatutako pare bat liburu eramatera joan nintzen. Toki bietan opariak eman zizkidaten, euretariko baten, gaztaina irina eta horregatik gaurko ogi hau.
Gaur Eibarren, gaztainerre eguna ospatzen da eta hauxe duzue, nire aportazioa.

Osagaiak:
300 gr. ogia egiteko galirin zuria.
125 gr. gaztaina irina.
75 gr. galirin integrala. Oraingo honetan etxean ehotua ;)
300 gr. ura.
200 gr. ama ore zuria (%100).
10 gr. eztia.
13 gr. gatza.

Gatza ezik osagai guztiak nahastu, estali eta ordu erdiko autolisia egiten utzi. Ondoren, gatza gehitu, nahastu eta olioztatutako mahai gainera atera. Era tradizionalean oratu eta olioztatutako bol batean sartu. Hartzidura tenperaturaren arabera emango diogu. Kasu honetan (20-22º), hiru ordukoa eman nion, ordubetero tolesdura bat emanez.
Azkenengo tolesdura ondoren, boleatu eta 10 minutu inguru erlaxatzen utzi. Ondoren formatu, bannetoian sartu eta estali. Normalean dena jarraian egiten dut, oraingo honetan, Barakako lagun batzuen bisita izan nuen eta horregatik hozkailuan gorde eta kalera atera nintzen.
Joan zirenean, handik atera eta nahiko igota ikusi nuenez, labea martxan jarri nuen. 250ºtara ailegatu zenean, orea bannetoitik atera, taxuak eman, labera sartu, eta jarraian, lurruna sortzeko beheko partean nuen ontzi batera ura irakiten bota nion. Hamabost minutura, ura atera eta tenperatura 200º jaitsi nuen. Hamabost minutu beranduago 180ºtara jaitsi eta beste hamabost minututan egina zegoen.

Hau da gaztaina irina erabiltzen dudan lehenengo aldia, paketea zabaldu nuenean eta handik ateratzen zen usaina kontutan hartuta ez nion gehiagorik bota. Orain, ogia frogatu ondoren, gehiago onartuko lukeela esan dezaket.

Mila esker Idu eta Xabi.

Muxu bat.